Suriye'de nüfusu 4 milyona yakın ve azımsanmayacak büyüklükte olan Türkmenlerin, yönetimdeki askeri ve siyasi temsiliyette eli güçleniyor. Esad hükümetinin devrildiği ve Türkiye destekli SMO güçlerinin Ahmed el-Şara (Colani) öncülüğünde yönetimi ele aldığı bu süreçte Suriye ordusunun üst düzey komutanlıklarına yapılan atamalar, hem bölgesel dengeler hem de Türkiye’nin Suriye politikası açısından dikkat çekiyor. Özellikle Türkmen kökenli komutanların kritik görevlere getirilmesi, Suriye’deki giriftli bölgesel dinamiklerin ve kuzeydeki güvenlik yapılanmasının yeni bir döneme girmesi olarak değerlendiriliyor. Türkmen komutan Fehim Ertuğrul İsa’nın Yeni Suriye Ordusu Savunma Bakan Yardımcısı ve Kuzey Bölge Komutanı olarak atanması, Doğan Süleyman ve Seyf Ebubekir Polat’ın ise tümen komutanlıklarına getirilmesi, Türkmenlerin Suriye yönetiminde kritik kararlar alınmasında etkili olduğunu gözler önüne seriyor. Bu atamalar, Suriye’nin kuzeyinde YPG/PKK terör örgütünün etkinlik kurma çabalarına karşı net bir mesaj verirken, Türkiye’nin bölgedeki stratejik gücüne de güç katıyor. Suriyeli muhalif kaynaklar, bu atamaların Şam’ın “tek bayrak, tek devlet” ilkesine vurgu yapan politikasıyla uyumlu olduğunu belirtiyor.
Türkmenler, Suriye devriminde uzun soluklu olarak muhalefeti destekleyen topluluklardan biri oldu. Fehim İsa’nın liderliğindeki Sultan Murat Tümeni, Esad rejimine, YPG/PKK terör örgütüne ve DEAŞ’a karşı mücadelede önemli başarılar elde etti. Bu atamalar, Türkmen toplumunun yeni Suriye’de daha görünür ve etkin bir rol oynayacağının işareti niteliğinde.
Fehim Ertuğrul İsa, Suriye Milli Ordusu (SMO) bünyesinde 2. Kolordu Komutanı olarak uzun süredir saha tecrübesiyle tanınan bir isim. Türkmen kökenli İsa, Çobanbey’de köklü bir Türkmen ailesine mensup ve Suriye devriminin başlangıcından itibaren Sultan Murat Tümeni’nin kurucusu ve lideri olarak öne çıktı. İsa’nın dedesinin Çanakkale Savaşı’nda 57. Alay’da şehit düştüğü biliniyor, bu da onun ailesinin bölgedeki tarihi bağlarını ve köklü Türkmen kimliğini vurgulayan bir detay olarak dikkat çekiyor. Türkiye'nin de yakından tanıdığı ve bağlılığıyla öne çıkan İsa, 2023 yılında MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli'yi ziyaret ederek fotoğraf çekinmişti.
Suriyeli kaynaklara göre, İsa’nın atanması, yeni Suriye yönetiminin Türkmenlere yönelik daha kapsayıcı bir yaklaşım benimsediğinin göstergesi. Daha önce kabinede Türkmen bir isme yer verilmemesi eleştirilere neden olmuşken, bu atama ile Türkmenlerin yeni yapılanmada daha etkin bir rol üstleneceği yorumları yapılıyor.
Suriye’nin kuzeyindeki bu üst düzey askeri atamalara karşın, 4 milyona yakın Türkmen nüfusunun askeri etkisinin yanı sıra siyasi ve bürokratik temsiliyetinin de daha kuvvetli olması beklenirdi. Zira Türkmenler Suriye İç Savaşı’ndan bu yana birçok kanlı çatışmalara girerek vatanını ve varlığını korumuştur. Buna karşılık askeri olarak üst düzey kadrolara gelmelerini yanı sıra bürokratik yönetimde de varlıklarının bulunması gündeme gelebilirdi. Nitekim Türkmenlere nüfus yoğunluklarına ve üstün başarılarına karşın Suriye yönetiminden bir bakanlık tahsis edilebilirdi.
Doğan Süleyman ve Seyf Ebubekir Polat’ın Tümen Komutanlıkları
Fehim İsa’nın yanı sıra Doğan Süleyman ve Seyf Ebubekir Polat’ın tümen komutanlıklarına atanması da Suriye ordusunun yeniden yapılandırılmasında Türkmenlerin ağırlığını artıran bir diğer gelişme. Seyf Ebubekir Polat, daha önce Hamza Tümeni’nin komutanı olarak görev yapmış ve Özgürlük Şafağı Operasyonu’nda Tel Rıfat ile Münbiç’i YPG/PKK terör örgütünden temizleyen operasyonun başında yer almıştı. Polat, Halep’te 76. Tümen Komutanı olarak atanarak, bu kritik bölgenin güvenliğinden sorumlu olmuştu. Doğan Süleyman hakkında ise Suriyeli kaynaklarda daha sınırlı bilgi bulunmakla birlikte, onun da Türkmen kökenli bir komutan olarak saha tecrübesine sahip olduğu belirtiliyor.
Bu atamalar, Türkmen komutanların yalnızca saha operasyonlarında değil, aynı zamanda yeni Suriye ordusunun kurumsal yapısında da kilit roller üstlendiğini gösteriyor. Türkiye'nin bölgedeki etkinliği ve Türkmenlerin güvenliğinin Türkiye'nin garantisi altında olması bölgedeki yönetimi ve kararları etkileyecek önemli bir unsur olarak karşımıza çıkıyor.
YPG/PKK’nın Hayalleri Suya Düştü
Fehim İsa’nın Kuzey Bölge Komutanı olarak atanması, Suriye’nin kuzeyinde etkinlik kurmaya çalışan YPG/PKK terör örgütünün hain planlarını suya düşürdü. YPG/PKK, Halep kırsalı dahil olmak üzere kuzey bölgelerinde askeri yönetimde söz sahibi olmayı hedefliyordu. Ancak İsa’nın bu göreve getirilmesi, ABD'nin de bölgeden çekilme açıklamaları üzerine örgütün taleplerini karşılıksız bıraktı. Suriye kaynakları, İsa’nın YPG/PKK ve diğer terör örgütlerinin doğrudan hedefinde olan bir isim olduğunu vurguluyor.
Bu atama, aynı zamanda yeni Suriye yönetiminin YPG/PKK’ya karşı net bir duruş sergilediğinin de bir göstergesi. Suriye Cumhurbaşkanı Ahmed Şara’nın liderliğindeki yönetim, kuzey bölgesinin askeri kontrolünü Türkmen bir komutana emanet ederek, YPG/PKK’nın özerklik taleplerine kapıyı kapatmış görünüyor. Karar, Şam’ın Türkiye ile yakınlaşma politikasıyla uyumlu olarak YPG/PKK terör örgütünün Batılı müttefiklerinin desteğini kaybettiği bir dönemde alınarak da dikkat çekti. Ancak, bu gelişmelerin bölgesel aktörler üzerindeki etkisi de göz ardı edilemez. YPG/PKK’nın kuzeydeki taleplerinin reddedilmesi, örgütün Fransa ve İsrail gibi dış destekçileriyle birlikte ayrılıkçı projelerini sürdürme çabalarını baltalayacak nitelikte. Türkiye'nin on yıllardır muzdarip olduğu ve güney sınırını tehdidin yanı sıra bölgedeki Türkmen nüfusuna da ciddi tehdit oluşturan terör örgütünün bölgedeki etkinliğini zayıflatacak nitelikteki bu hamle, Türkiye'nin Şam hükümetliyle iş birliğinin derinleştiğinin somut bir göstergesi.
Türkiye’nin Rolü
Türkiye, Suriye İç Savaşı’nın başlangıcından bu yana Türkmen grupları destekleyerek bölgedeki etkisini sürdürmeye devam eden bir aktör karşımıza çıkıyor. Fırat Kalkanı, Zeytin Dalı ve Barış Pınarı harekâtları, Türkiye’nin YPG/PKK ve DEAŞ gibi terör örgütlerine karşı mücadelede SMO ile iş birliğini güçlendirdi. Fehim İsa’nın atanmasının, Şara’nın Türkiye’ye yaptığı ziyaretin ardından gerçekleşmesi, bu atamalarda Türkiye’nin dolaylı etkisini ve Suriye ile ilerleyen ilişkileri gündeme getiriyor.
Türkmen komutanların kritik görevlere getirilmesi, Türkiye’nin Suriye’nin kuzeyindeki güvenlik kaygılarını hafifleten bir gelişme olarak da değerlendirilebilir. Güvenlik Politikaları Uzmanı Mete Yarar, İsa’nın atanmasını “Türkiye’nin işini kolaylaştıran bir adım” olarak nitelendirerek, onun Türkiye’deki özel kuvvetler ve istihbarat birimleri tarafından yakından tanınan bir isim olduğunu vurguladı. Yarar, bu atamanın İsrail ve YPG/PKK gibi aktörleri rahatsız ettiğini de ekledi.
Türkiye’nin Suriye politikasında Türkmenler, hem etnik bağlar hem de stratejik iş birliği açısından önemli bir yer tutuyor. Suriyeli Türkmenlerin kurduğu Sultan Murat Tümeni, Türkiye’nin desteklediği en etkili gruplardan biri olarak öne çıkıyor. Türkmen komutanların yeni Suriye ordusunda üst düzey görevlere atanması, Türkiye’nin bölgedeki etkisini yalnızca askeri değil, siyasi ve toplumsal alanda da güçlendirebilir. Suriyeli kaynaklar, bu atamaların Türkiye ile Şam arasındaki diyalog sürecini destekleyici bir unsur olduğunu ve sınır güvenliği açısından olumlu bir atmosfer yarattığını ifade ediyor.
Muhabir: Zehra ALİGÜL
