EGFR (Epidermal Growth Factor Receptor), hücre zarında bulunan bir reseptör tirozin kinaz türüdür. İnsan hücrelerinde büyüme, çoğalma, farklılaşma ve sağkalım gibi temel hücresel süreçleri düzenleyen sinyal iletim yollarında kritik rol oynar.
EGFR, böbrek fonksiyonunun ölçütlerinden biri olup, böbrekler tarafından filtre edilen sıvıların böbrek boyunca akış hızını veren tahmini glomerüler filtrasyon hızı. Kandaki kreatin miktarından yararlanılarak, böbrek fonksiyon düzeyi yani böbreklerin ne kadar iyi çalıştığı anlaşılabilir. Böbreklerde fonksiyonel bir bozukluk varsa böbrek hastalığının evresini anlamayı da sağlar. Değerler yaş, vücut ölçüleri ve cinsiyete göre farklılık gösterebilir. EGFR testinin düşük değerde olması durumunda diyaliz veya böbrek nakli gerektiren böbrek yetmezliğini işaret eder.
EGFR, ERBB ailesi adı verilen bir reseptör ailesinin üyelerindendir.
Bu ailede toplam dört reseptör bulunur: EGFR (ERBB1), HER2 (ERBB2), HER3 (ERBB3) ve HER4 (ERBB4).
EGFR Bölümleri Nelerdir?
EGFR, üç ana bölümden oluşur:
-
Ekstraselüler ligand bağlama bölgesi
-
Tek geçişli transmembran bölgesi
-
İntraselüler tirozin kinaz bölgesi
Klinik Önemi Nedir?
Aktivasyon süreci:
-
EGFR, epidermal growth factor (EGF) gibi bir ligand ile bağlandığında, reseptörler homodimer veya heterodimer oluşturur.
-
Dimerizasyon sonrası tirozin kinaz bölgesi oto-fosforilasyon ile aktive olur.
-
Bu fosforilasyon, hücre içinde çeşitli sinyal yolaklarını (örneğin: RAS-RAF-MEK-ERK, PI3K-AKT, JAK-STAT) başlatır.
-
Sonuç olarak hücre büyüme, bölünme veya farklılaşma süreçlerine girer.
EGFR'nin aşırı ekspresyonu, mutasyonu veya anormal aktivasyonu, birçok kanser türünde görülmektedir:
-
Akciğer adenokarsinomu (özellikle NSCLC)
-
Kolorektal kanser
-
Baş-boyun skuamöz hücreli karsinomu
-
Glioblastom
EGFR Tedavide Kullanılır Mı?
EGFR, günümüzde hedefe yönelik tedavi stratejilerinde önemli bir moleküldür. Bu tedaviler, EGFR'nin normal veya mutant formunun aktivitesini bloke etmeye yöneliktir:
-
TKI’lar (Tirozin Kinaz İnhibitörleri)
-
Örn: Erlotinib, Gefitinib, Osimertinib
-
Hücre içi tirozin kinaz bölgesine bağlanarak sinyal iletimini engeller.
-
-
Monoklonal antikorlar
-
Örn: Cetuximab, Panitumumab
-
Hücre dışındaki ligand bağlanma bölgesine bağlanarak reseptör aktivasyonunu engeller.
-