Hacettepe Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü Zooloji Ana Bilim Dalı’nda görev yapan Dr. Öğretim Üyesi Mehmet Kürşat Şahin, Artvin’in Yusufeli ilçesinde gerçekleştirdiği saha çalışmaları sırasında yeni bir kertenkele türü keşfetti. Tür, Şahin’in vefat eden annesi Saliha’nın anısına “darevskia salihae” adıyla bilim literatürüne kazandırıldı.
Barhal Vadisi’nde Heyecan Verici Keşif
Anadolu Ajansı’na konuşan Şahin, yıllardır sürüngen ve amfibi türler üzerine çalıştığını belirtti. Kaçkar Dağları’nın eşsiz ekosisteminde, Yusufeli’deki Barhal Vadisi’nde araştırma yaparken karşılaştığı kertenkele türünün dikkat çekici özelliklere sahip olduğunu fark etti. “Kertenkelenin desenleri diğer türlerden farklıydı. Yeni bir tür olduğunu anlayınca çok heyecanlandım. Yanımda bulunan Gümüşhane Üniversitesi’nden Doç. Dr. Muammer Kurnaz ile bu sevinci paylaştık, birbirimize sarıldık,” diyerek o anki duygularını anlattı.
Barhal Vadisi’nin kendine özgü ekolojik koşulları, yeni keşfedilen kertenkele türünün yaşam alanını oldukça daraltıyor. Şahin, vadinin kısa güneşlenme süresi nedeniyle kertenkelenin yalnızca 750-900 metrekarelik bir alanda, 150 metrelik bir kaya bloku ve 5-6 metrelik kaya yüksekliğinde yaşadığını belirtti. Türün, çevresindeki diğer kertenkelelerden genetik olarak oldukça farklı olduğu da yapılan morfolojik ve genetik analizlerle doğrulandı. Şahin, “Bu kertenkele, dünya üzerindeki yakın türlerden belirgin şekilde ayrılıyor,” dedi.
“Saliha Kertenkelesi” ile Annesi Ölümsüzleşti
Yeni bir türün keşfi sonrası isimlendirme süreci, Şahin için duygusal bir anlam taşıyordu. İlk olarak Barhal Vadisi’ne atıfta bulunan bir isim düşünülse de, Şahin’in annesi Saliha’nın vefatı bu kararı değiştirdi. Şahin, “O dönemde annemi kaybetmiştim. Trabzon’da taziye sırasında Doç. Dr. Muammer Kurnaz, keşfettiğimiz türe annemin adını vermeyi önerdi. Babam ve ailem bu fikre çok duygulandı. Sürüngenlerde yeni bir tür keşfetmek, özellikle ülkemizde oldukça zor. Annemin benimle gurur duyduğuna inanıyorum. Habitatı korunduğu sürece ‘Saliha kertenkelesi’ sonsuza dek yaşayacak,” diyerek duygularını paylaştı.
Nesli Tükenme Riski Altında
“Darevskia salihae” adıyla literatüre giren kertenkele, şimdilik yalnızca Barhal Vadisi’nde tespit edildi. Bu sınırlı yaşam alanı, türün neslinin tükenme riskiyle karşı karşıya olduğunu gösteriyor. Şahin, türün korunması için izleme ve koruma çalışmalarına devam ettiklerini vurguladı. “Bu türün yaşam alanını korumak, onun geleceği için kritik önem taşıyor,” dedi.
Dr. Mehmet Kürşat Şahin’in bu keşfi, Türkiye’nin biyolojik çeşitliliğine dair önemli bir katkı sunuyor. “Saliha kertenkelesi”, yalnızca bilimsel bir başarı değil, aynı zamanda duygusal bir miras olarak da literatürde yerini aldı. Şahin, “Hepimiz bir gün göçüp gitsek de bu tür, annemin adıyla varlığını sürdürecek,” diyerek keşfin kendisi için taşıdığı anlamı ifade etti.