Hematokrit (HCT), kırmızı kan hücrelerinin (eritrosit) hacminin toplam kan hacmine oranının santrifüjleme yoluyla ölçüldüğü kan testidir. HCT, kandaki kırmızı kan hücrelerin yüzdesini verir. HCT testi anemi ya da herhangi bir kan bozukluğu bulunup bulunmadığını tespit etmek için uygulanabilir. Kırmızı kan hücreleri vücuda oksijen taşımakla görevli olup, kemik iliği tarafından üretilirler. Vücuttaki oksijen ve karbondioksit döngüsünü tamamlamak gibi önemli bir görevi bulunan kırmızı kan hücreleri, kanda az veya çok miktarda bulunduğunda bu durum başta kan bozuklukları olmak üzere birtakım sağlık sorunları ortaya çıkarabilir.
Kırmızı kan hücrelerinin kandaki hacmine oranı şeklinde tanımlanan HCT, düşüklüğü veya yüksekliğinde bazı hastalık ve tıbbi sorunlarla ilişkilendirilir. HCT düşüklüğü, kandaki sağlıklı kırmızı kan hücresinin az olduğunu gösterir ve bu durum anemi anlamına gelir. HCT yüksekliğinde ise kandaki kırmızı kan hücresi fazladır. Bu durum da polisitemi ve dehidrasyon durumuyla bağlantılıdır.
Hematokritin normal değerleri yaş ve cinsiyete bağlı olarak değişmekte olup kadınlarda %35-45, erkeklerde ise %39-50 aralığındadır.
Özellikle 15 yaşından küçük çocuklarda hematokrit için normal kabul edilen değer aralıkları her yaş için ayrı olarak belirlenmiştir. HCT değerini etkileyebilecek çeşitli durumlar mevcuttur. Bunlar yüksek rakımlı bölgelerde yaşamak, gebelik, ciddi derecedeki sıvı kaybı (dehidrasyon), kan transfüzyonu, kan kaybı gibi durumlardır.
HCT Düşüklüğü Nedir?
HCT düşüklüğü, kandaki kırmızı kan hücresi (alyuvar) oranının normalden daha az olmasıdır. HCT düşüklüğü anemiyi işaret eder. Kemik iliği ve kök hücre sorunları, demir eksikliği, B12 veya folat başta olmak üzere vitamin eksikliği, crohn gibi sindirim rahatsızlıkları, sık kan bağışı, emzirme ve beslenme alışkanlığı HCT düşüklüğünün yaygın nedenleridir.
HCT (Hematokrit) aşağıdaki durumlara bağlı olarak düşüklük gösterebilir:
- Yaralanma veya hastalık sonucu oluşan kan kaybı
- Böbrek hastalıkları
- Tiroid hastalıkları
- Lösemi
- Demir, B6 ve B12 vitamini eksiklikleri
HCT Düşüklüğünün Belirtileri Nelerdir?
HCT düşüklüğünün belirtileri arasında; halsizlik, bitkinlik, yorgunluk, soluk cilt rengi, nefes darlığı, kalpte ritim bozuklukları, çarpıntı hissi, baş ağrısı, gözlerde kararma, uyku problemleri, saç dökülmesi, soğuk eller ve ayaklar bulunmaktadır.
Genel olarak HCT düşüklüğü şu belirtileri içerir:
- Tükenmişlik hissi
- Yorgunluk
- Baş ağrısı
- Baş dönmesi
- Gözlerde kararma
- Göğüs Ağrısı
- El-ayakların üşümesi
- Kalp atışında düzensizlik
- Soluk bir cilt
- Uyku problemleri
- Saç dökülmesi
HCT düşüklüğü yetersiz ve sağlıksız beslenme sonrası oluşmuşsa beslenme tarzında yapılacak değişikliklerle HCT seviyeleri yükseltilebilmektedir. B12 ve demir yönünden zengin et, balık, süt ve süt ürünleri, yeşil yapraklı sebzeler ve yeterli su tüketimi önerilmektedir.
HCT Yüksekliğinin Nedenleri
HCT yüksekliği, kandaki kırmızı kan hücresi oranının normalden daha fazla olmasıdır, bu duruma dehidrasyon, polisitemi gibi vücudun kırmızı kan hücresi üretmesine neden olan bozukluklar yanı sıra akciğer ve kalp rahatsızlıkları da neden olabilir.
HCT yüksekliği genellikle kanda uzun süre düşük oksijen bulunmasından kaynaklanır ve çoğunlukla dehidrasyonun bir göstergesidir. Dolaşımda yer alan hücrelerin sayısında meydana gelen bu artış kanın akışkanlığında azalmaya neden olur.
Kan akımının yavaşlaması ise damar içi pıhtı oluşumuna yatkınlığı artırarak yaşamı tehdit edici olaylar ile sonuçlanabilir. Ayrıca sigara kullanımı, az su tüketmek ve yüksek sıcaklıklara maruz kalmak da HCT değerini yükseltebilmektedir.
Bunlarla birlikte aşağıdaki durumlar da HCT yüksekliğine zemin hazırlayabilir:
- Polisitemi
- Dehidrasyon
- Kalp hastalıkları
- Akciğerlerde yara izi veya kalınlaşma
- Uyku Apnesi
- Sigara tüketimi
- Yüksek sıcaklıklara maruz kalmak
- Kortizonlu ilaçlar
