5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununda sayılan ağır ve tehlikeli mesleklerde çalışılan sürelere prim günü ilave ediliyor. Buna "fiili hizmet süresi zammı" deniliyor. Halk arasında ise "yıpranma hakkı" olarak adlandırılıyor. 2008 yılından sonra bu şekilde ilave edilen prim günleri emekli aylıklarını artırıyor. Mesleklerine göre farklı sürelerde erken emeklilik hakkı elde ediliyor.
Erken Emeklilik Hakkı Kaldırıldı mı?
Kanuni düzenlemelerde bir değişiklik olmamakla birlikte, uygulamada yaşanan sorunların önüne geçilmesi hedefleniyor. SGK’ya FHSZ’ye tabi belge türleri ile 4/a statüsünde çalışanlar bildiriliyor. Ancak yapılan denetimlerde, bazı meslek kodlarının FHSZ kapsamında olamayacak şekilde kullanıldığı tespit edildi.
Nisan 2025 hizmet dönemine ait beyannameler Mayıs ayında verileceği için, bu aydan itibaren kısıtlama yürürlüğe girecek.
SGK açıklamasına göre:
- FHSZ’ye tabi olmayan işlerin, yanlışlıkla bu kapsama alındığı meslek kodları sistem tarafından engellenecek.
- Hatalı kod kullanımı durumunda işverenler uyarılacak ve sistem hata mesajı verecek.
Hatalı Meslek Kodu Bildirimine Dikkat
İşverenlerin, çalışanlarının gerçekten FHSZ kapsamında çalışıp çalışmadığını doğru meslek kodlarıyla bildirmesi gerekiyor. Aksi durumda, hem hatalı bildirim yapılmış olacak hem de çalışanların fiili hizmet zammından yararlanma hakları zedelenecek.
Örnek: İtfaiye Şoförü
Örneğin, itfaiye şoförleri FHSZ kapsamında. Ancak bu kişiler “vasıta sürücüsü” olarak bildirilirse sistem hata verecek. Bu nedenle meslek kodlarının işin fiili riskine uygun şekilde girilmesi gerekiyor.
Doğru Kod Bildirimi ve SGK İncelemesi
Hatalı meslek kodu girilmiş çalışanlar için iki seçenek mevcut:
- İşverenin, doğru meslek kodunu girerek yeni bildirim yapması
- FHSZ’ye tabi olmayan belge türleri ile bildirimin yapılması
Bunun yanı sıra, FHSZ’ye tabi mesleklerde çalıştığını belgeleyen işverenler, bağlı oldukları sosyal güvenlik merkezlerine başvurarak gerekli tanımlamayı SGK’ya yaptırabilecekler.
Neden Kısıtlamaya Gidildi?
SGK tarafından yayımlanan ve 98 sayfadan oluşan kısıtlanan meslek kodları listesinde, çoğu zaten FHSZ kapsamında olmayan işler yer alıyor. Ancak yapılan denetimlerde, aslında fiili hizmet süresi zammı kapsamında olan işlerin, hatalı kodlarla bildirilmesi nedeniyle kapsam dışına çıktığı belirlendi.
Bu nedenle SGK, hem suiistimalleri önlemek hem de gerçek hak sahiplerinin mağduriyetini gidermek amacıyla, SGK meslek kodu kısıtlaması uygulamasını devreye soktu.
Erken Emeklilik İçin Doğru Bildirim Şart
Fiili hizmet süresi zammı uygulamasından yararlanmak isteyen çalışanlar için işin mahiyeti kadar, doğru şekilde SGK’ya bildirilmesi de büyük önem taşıyor. SGK'nın 2025 duyurusu ile birlikte başlayan bu yeni dönemde, işveren ve çalışanların dikkatli olması gerekiyor.
Erken emeklilik hakkı elde etmek isteyenler için en kritik konulardan biri olan doğru meslek kodu bildirimi, bundan sonraki süreçte daha fazla denetime tabi olacak.
Hangi Meslekler FHSZ Kapsamında?
60 Gün İlave Edilen Meslekler
Çalışılan her 360 güne karşılık 60 gün ilave edilen meslek grupları şunlardır:
- Kurşun ve arsenik işleri
- Cam fabrika ve atölyeleri
- Çimento fabrikaları
- Kok fabrikalarıyla termik santraller
- Alüminyum fabrikaları
- Döküm fabrikaları
- İtfaiye ve yangın söndürme işleri
- İnsan sağlığına ilişkin işler
90 Gün İlave Edilen Meslekler
Her 360 günlük çalışmaya karşılık 90 gün ilave edilen meslekler ise şu şekilde sıralanıyor:
- Cıva üretimi işleri sanayii
- Demir ve çelik fabrikaları
- Asit üretimi yapan fabrika ve atölyeler
- Radyoaktif ve radyoiyonizan maddelerle yapılan işler
- Türk Silahlı Kuvvetleri
- Emniyet ve polis mesleği
- Milli İstihbarat Teşkilatı (MİT)
- Basın ve gazetecilik mesleği
- TRT çalışanları
- Milletvekilleri, cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlar
- Ceza infaz kurumu çalışanları
Yer Altı İşleri
Yer altı işlerinde çalışanların her 360 günlük hizmet sürelerine 180 gün ekleniyor. Ancak bu süreler:
- Asker, polis ve MİT mensuplarında 8 yılı,
- Diğer mesleklerde 5 yılı aşamıyor.
Eklenen bu sürelerin yarısı yaş hadlerinden indiriliyor ve bu indirim en fazla 3 yıl ile sınırlandırılıyor. Yani:
- Asker, polis, MİT, milletvekili, cumhurbaşkanı yardımcısı ve bakanlar en fazla 3 yıl,
- Diğer meslek mensupları ise en fazla 2,5 yıl erken emekli olabiliyor.
Erken emeklilik hakkından faydalanmak için bu mesleklerde en az 3600 gün çalışma şartı aranıyor.
