Dünya sinemasında birçok önemli film, belirli dönemlere damgasını vurdu. İslam dünyasını etkileyen yapımların başında ise "Çağrı" filmi geldi. Çağrı yayınlandığı ilk günden itibaren yoğun bir sevgiyle karşılaştı. Sinemanın ötesine geçerek, insanların hayatında yer eden ve çeşitli anlayışları belirginleştiren bir hal aldı.
Çağrı Filminin Künyesi
Çağrı, özgün ve orijinal adıyla "The Message" Suriye asıllı ABD'li yönetmen Mustafa Akkad'ın 1976 yılında yayınladığı epik filmidir. Film sinema tercihlerinin değiştiği, epik filmlerin önemini yitirdiği bir dönemde yayınlamasına rağmen oluşturduğu etkiyle, epik filmlerin yeniden tartışılmasına yol açmıştır.
Film, H.A.L Craig, Tevfik El Hakim tarafından kaleme alınmış ve Müslüman Alimler Birliği tarafından senaryosu denetlenmiştir. Tevfik El Hakim'in, El Ezher Üniversitesinde Siyer (Hz.Muhammed'in hayatını anlatan metinler) hocası olması önemli bir detay olarak kayıtlara geçmiştir.
Filmin başrollerinde Anthony Quinn, Irene Pappas, Michael Ansara gibi döneminin ünlü oyuncuları yer almıştır. Çekimleri Libya'da yapılan filme, dönemin Libya Devlet Başkanı Muammer Kaddafi'nin yoğun destekleri olmuştur. Film için Kuveyt, Katar, Suudi Arabistan ve ABD'den 17 milyon dolarlık bir bütçe toplanırken, yaklaşık 5000 oyuncunun rol alması sağlanmıştır.
Yönetmen Akkad, Libya'da büyük bir set kurmuş ve Mekke'nin replikasının inşasında bizzat çalışmıştır. Filmin çekimleri, Fas, Libya, Cezayir gibi ülkelerde tamamlanmıştır.
Eserin yapımcılığını pek çok ülke üstlenmiştir. Başta Libya olmak üzere, Lübnan, Suriye ve Birleşik Krallık filmin yapımcılığını üstlenen ülkeler arasında yer almıştır. Ayrıca filmin çok konuşulan müziklerini, dönemin en ünlü Fransız bestecisi Maurice Jarre üstlenmiştir. 50.Akademi ödüllerinde Jarre'nin film müzikleri, diğer yapımlarla yarışmış ancak Yıldız Savaşları isimli filmin bestecisi nihai ödülü kazanmıştır.
Çağrı, Er-Risale adıyla Arapça olarak da çekilmiştir.
*Çağrı Filminin Çekimlerinden Bir Kare
Çağrı Filminin Konusu
Çağrı, 7. yüzyılda İslam peygamberi Hz. Muhammed'in ilahi davetini başlatmasını konu alan bir yapımdır. Film, Hz. Muhammed'in son peygamber olarak ortaya çıkışını, yaşadığı zorlukların neticesinde Mekke'yi fethini konu edinmektedir. Hz. Muhammed'in insanlığa yol gösteren mücadelesi filmin ana temasıdır.
Hz. Muhammed'in peygamberliğini ilan etmesi, Arap yarımadası başta olmak üzere insanlığın kaderini değiştirecektir. Mekke'nin yönetimini elinde tutan sınıflar ise, Hz. Muhammed'in eşitlikçi, paylaşımcı, insanları birleştiren mesajına soylarını ve makamlarını korumak uğruna karşı çıkacaktır. Peygamberliğini ilan etmeden önce tüccar olarak yaşayan Hz. Muhammed kendisini destekleyen bir grup yol arkadaşıyla, Mekke'nin hakim sınıflarını ve anlayışlarını, ilahi mesaj uğruna karşısına alacak ve çetin bir mücadeleye girişecektir.
Filmin künyesi içinde yer alan tanıtım metni, filmin epik anlayışına uygun olarak kalem alınmıştır.
Hz. Muhammed Neden Gösterilmedi?
Film çekilmeden önce kendisi de Müslüman olan yönetmen Mustafa Akkad, Müslüman din adamları ile bir araya geldi. Hz. Muhammed'in film için dahi olsa gösterilemeyeceği konusunda fetva aldı. Akkad ilgili fetvaya uyarak Hz. Muhammed'i filmde göstermedi. Yalnızca, bakış açısını içeren sahnelere yer verdi. Filmin merkezine, Hz. Muhammed'in amcası olan Anthony Quinn'in canlandırdığı Hz. Hamza'yı rol model olarak oturttu.
*Anthony Quinn'in canlandırdığı Hz. Hamza
Çağrı Filminin Etkisi
Çağrı filmi yayınlandığı ilk andan itibaren, İslam dünyasında büyük bir yankı uyandırdı. Temmuz 1976'da tehdit telefonları nedeniye Akkad, filmin isminde değişikliğe gitti. Bir grup radikal İslamcı teröristin Quinn'in, Hz. Muhammed'i canlandıracağını sanması nedeniyle filmin gösterime girdiği salonların bir kısmına bombalı saldırılar düzenleneceğine dair ihbarlar alındı. Akkad, filmin yayınlandığı dönemde ve sonrasında sıklıkla itidal çağrılarında bulunan açıklamalar yaptı. Filmin, temel İslami doktrinlere bağlı kalınarak çekildiğini deklare etti.
Ancak tüm yaşananlara rağmen film dünyanın gündemine oturdu. New York Times, The Sunday Times, Variety, Chicago Tribune gibi dönemin en ünlü sinema dergileri Çağrı filminden övgüyle bahsetti. En çok okunan sinema eleştirmenlerinden biri olan Alexander Walker, "Kendimi filmin içinde gibi hissettim" diyerek Akkad'ı selamladı.
Film, çeşitli spekülasyon ve yanlış anlamalara rağmen İslam dünyasında çok sevildi. Libya, Fas, Suudi Arabistan, İran, Suriye'de aylarca gösterimde kaldı. İslam ülkelerinde hatırı sayılır bir gişe elde etti. En çok vizyonda kaldığı ülke ise Türkiye oldu. Yaklaşık 1 yıl sinemalardaki yerini koruyan Çağrı, Türk sinema tarihinde en uzun süre vizyonda kalan yabancı film oldu. Türk milletinin, Çağrı'ya karşı duyduğu yoğun ilgi bugünde devam etmektedir.
Çağrı Filmi Neden Sevildi?
Çağrı'nın sevilmesinin 3 temel nedeni vardı. Bunlardan ilki hiç şüphesiz, inanan inanmayan herkesin saygı duyduğu Hz. Muhammed 'i (S.a.v) konu edinmesiydi. İslam dünyası, peygamber efendimizin mücadelesinin anlatıldığı filmle duygusal bir bağ kurdu. İslam dininin ne büyük zorlukların içinden çıkarak var olduğuna, ilahi mesajın duygusal mahiyetine bir kez daha tanık oldu.
İkincisi film, tarafsız ve nesnel bir siyer anlatısına dayandı. Mezheplerin İslam tarihi üzerindeki tartışmalarına değinmedi. Herkesin kabul edeceği, olguları ve olayları beyaz perdeye taşıdı. Hz. Muhammed'in birleştiriciliğine vurgu yaptı. Bu vurgulamalar, her mezhepten Müslümanı memnun etti. İslam dünyasının ayrılıklara düşmemesi gerektiğini bir kez daha gösterdi. İlahi mesajın bütün insanlığa yapılmış bir çağrı olduğunu vurgulaması da, evrensel bir yapım olmasına yol açtı.
Son olarak Çağrı filmi bilimsel temeller üzerine tasarlandı. Film, dönemin en ileri sinema teknikleriyle çekildi. Senaryosunda, teoloji, sosyoloji, tarih gibi bilim dallarına başvuruldu. Kostümler, oyuncular, İslam'ın ortaya çıktığı döneme uygun olarak seçildi. Coğrafyaya ayrı bir ehemmiyet gösterildi. Filmin birçok sahnesinde, gerçek doğa temalarına özen gösterildi. Mekke'de o dönemde yaşanan iklim değişiklikleri dahi filme yansıtıldı. Hz. Muhammed'in nasıl bir topluma hitap ettiği, yoruma mahal vermeyecek şekilde anlatıldı.
Tüm bu etkenler bir araya geldiğinde "Çağrı" filminin etkisi kalıcı oldu. Günümüzde hala en çok izlenen filmler arasında yer almasının temel nedeni, insanların kalbi ve aklı arasında bir denge yakalamasıydı.
*Filmin TRT1 ekranlarında yayınlanacak tekrarının afişi
